Op 26 november 2021 heeft de Hoge Raad het zogenaamde Didam-arrest gewezen. Bij deze uitspraak heeft de Hoge Raad bepaald dat overheidsinstellingen bij verkoop van onroerende zaken een passende mate van openbaarheid in acht dienen te nemen. Daaronder vallen ook de tot voor kort veel toegepaste een-op-een overeenkomsten. Ook uitgifte in erfpacht van een perceel grond valt hieronder.
Uitgifte erfpacht Sint Maarten
Naar aanleiding van het Didam-arrest is inmiddels een eerste uitspraak gepubliceerd. In die uitspraak verwijst de rechter uitdrukkelijk naar het arrest van de Hoge Raad. Het betreft een zaak in Sint Maarten. De rechtbank van Sint Maarten heeft bij uitspraak van 28 januari 2022 (ECLI:NL:OGEAM:2022:7) in kort geding bepaald dat het Land Sint Maarten naar het oordeel van de kortgedingrechter geen medewerking hoeft te verlenen aan de uitgifte van erfpacht.
Oordeel
Er zijn namelijk, aldus de kortgedingrechter, verbintenissen aangegaan zonder mededingingsruimte te bieden. Er was geen beleid gepubliceerd over de uitgifte in erfpacht van het onderhavige perceel. De rechter heeft onder meer overwogen dat het Land Sint Maarten bij het nemen van de beslissing aan wie en onder welke voorwaarden schaarse overheidsgronden in erfpacht wordt gegeven de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht dient te nemen. Dat betekent onder meer dat het gelijkheidsbeginsel in acht moet worden genomen en dat niet willekeurig mag worden gehandeld.
Burgers van Sint Maarten moeten gelijke kansen worden geboden om een erfpachtrecht te verwerven. Dat mag niet afhankelijk zijn van de toevallige omstandigheid wie op enig moment het ambt van minister van VRONI van het Land Sint Maarten vervult. Volgens de rechter moet elke burger mee kunnen dingen naar de verwerving van deze registergoederen. Dat geldt in gevallen als er meerdere gegadigden zijn aan te wijzen.
Gevolg
De rechtbank van Sint Maarten haalt bij deze uitspraak hiermee de overwegingen van de Hoge Raad uit het Didam-arrest aan. Het gevolg van de uitspraak is dat Sint Maarten het beoogde perceel niet in erfpacht mag uitgeven aan de beoogde erfpachter zolang in deze kwestie niet in de bodemprocedure is beslist.
Resumé
Deze uitspraak valt in de lijn van de uitspraak van de Hoge Raad, zoals deze is ingezet in het Didam-arrest. Overheden zullen transparant moeten zijn bij de verkoop van onroerende zaken. De Hoge Raad heeft een escape gegeven. Dat in gevallen waarin vaststaat of redelijkerwijs valt te verwachten dat er maar één serieuze gegadigde is voor de desbetreffende onroerende zaak. De Hoge Raad heeft echter nagelaten dit verder uit te werken.
De verwachting is dan ook dat ter zake hiervan nog de nodige jurisprudentie valt te verwachten en dat de Hoge Raad in een nadere uitspraak deze uitzonderingspositie nader zal toelichten. Tot die tijd is de verwachting dat nog vele kort gedingen zullen volgen.
De Rijksoverheid heeft overigens een factsheet van de landsadvocaat gepubliceerd om een eerste inzicht te geven in de gevolgen van het Didam-arrest.