Wie is de tegenpartij in pachtzaken?

Pachtverhoudingen uit reguliere overeenkomsten duren vaak generaties lang voort. Zowel aan de kant van de pachter als de verpachter kan sprake zijn van vererving. Dat kan leiden tot onduidelijkheid over wie nu pachter of verpachter is. In het pachtrecht komt dit vaak voor. De onderstaande situatie is hiervan een voorbeeld.

De feiten

Rond 1980 pacht een landbouwer een perceel landbouwgrond van zijn buurman. Er is alleen een mondelinge afspraak. Na het overlijden van de verpachter zet de pachter het gebruik voor en betaalt hij de pachtpenningen aan de weduwe. Als de weduwe in 2014 overlijdt, is de pachter inmiddels ook al in de zeventig. Hij heeft zijn bedrijf overgedragen aan zijn zoon, zonder daarover met de verpachter te overleggen.

Na het overlijden van de verpachtster willen de erfgenamen het perceel pachtvrij maken. De oorspronkelijke pachter en zijn zoon zijn het daarmee niet eens. Zij vorderen de schriftelijke vastlegging van een pachtovereenkomst met hen beiden. Zij moeten deze vordering uiteraard richten tegen de erfgenamen van de laatste verpachtster. Zij sturen de deurwaarder op pad met een dagvaarding, onder andere aan de weduwe van een overleden zoon van de verpachtster. Daarbij gaan zij eraan voorbij dat deze zoon na zijn vader, maar eerder dan zijn moeder is overleden en dat daarom, door plaatsvervulling, de kinderen van deze zoon de plaats van hun vader in de nalatenschap hebben overgenomen.

Oordeel pachtkamer rechtbank

In de procedure bij de pachtkamer voeren de erven van de verpachter aan dat zij niet allemaal in de procedure betrokken zijn, terwijl de uitspraak van de pachtkamer wel tegen hun allen moet gelden. De pachtkamer is het daarmee eens en verklaart de pachters niet-ontvankelijk.

De erfgenamen stellen in diezelfde procedure een tegenvordering in. De twee ontbrekende erfgenamen “voegen” zich en zijn daarmee partij bij de tegenvordering. De gezamenlijke erfgenamen vorderen ontbinding van de pachtovereenkomst, omdat de oorspronkelijke pachter zijn bedrijf zonder toestemming aan zijn zoon heeft overgedragen en hijzelf geen bedrijf meer voert. De pachtkamer wijst deze tegenvordering van de erven toe.

Onderzoek vooraf (onbekende) erfgenamen

Deze casus illustreert hoe lastig het kan zijn om tegen of over een onverdeelde nalatenschap te procederen. Vaak zijn er veel erfgenamen, zijn er onbekende erfgenamen of zijn er erfgenamen waarvan geen adres bekend is. In bepaalde gevallen kunnen de gezamenlijke erfgenamen worden gedagvaard aan het adres van de overleden erflater of aan het adres van een executeur. Wie de executeur is, blijkt uit de verklaring van erfrecht, maar die is ook niet altijd beschikbaar. Het is wel belangrijk dit te onderzoeken, want het procederen tegen een onvolledige tegenpartij, zoals in dit geval, kan alleen maar tot een teleurstelling leiden.

Mr Benno Nijman, A&S Advocaten te Wageningen, T.: 0317 – 425 300, E.: bnijman@aens.nl

(Naar aanleiding van het vonnis van de pachtkamer Zeeland-West-Brabant, gewezen op 28 augustus 2015, (nog) niet gepubliceerd)

plattelandswoning pacht erfpacht gedoogplicht bedrijfsoverdracht bedrijfsopvolging agri agrarisch natuurvergunning

Gerelateerde artikelen